Juria e çmimeve shkencore kombëtare të Akademisë së Shkencave dje, ka shpallur nominimet e autorëve që janë përzgjedhur për çmimin shkencor “Eqrem Çabej” në shkenca shoqërore dhe “Radovica” për shkencat natyrore. Kryetari i Akademisë së Shkencave, Myzafer Korkuti, tha se vlera monetare e dy çmimeve të para është 1 milion lekë dhe për studiuesit e rinj 500 mijë lekë. Për ironi, vepra e Çabejt ka mbetur prej dy dekadash pa botuar e plotë, ja si çështje fondesh, ja si mungesë vullneti…
Studiuesit e shkencëtarët që pretendojnë të marrin çmimin “Çabej” me veprën shoqërore -albanologjike do ishte mirë të refuzonin nëse nuk e dinë mund të marrin para, mbi një emër të cilit nuk i është botuar ende vepra e plotë. Po bëhen gati dy dekada që Akademia e Shkencave zvarrit botimin e plotë të kolanës së gjuhëtarit Eqrem Çabej. Në jubile, vitin që shkoi nga Akademia e Shkencave u tha se ishte gati vepra e plotë e studimeve etimologjike të gjuhëtarit Eqrem Çabej. Kryetarja e Seksionit Akademik, Floresha Dado, pati bërë me dije se kishin planifikuar të organizonin promovimin e veprës së plotë të Çabejt në Akademi, bashkë me vendosjen e bustit të gjuhëtarit, se ishte në proces…por nuk ndodhi. Seksioni i Shkencave Shoqërore Albanologjike përcolli për gazetën MAPO, se ka përfunduar përgatitja e shtatë vëllimeve të veprës së Eqrem Çabejt, ndonëse kolona ka qenë zvarritur për probleme gjithnjë teknike, siç ishte edhe rasti i vëllimit V.
Por, në paradoks, prej një viti nga Akademia e Shkencave u gatuan për herë të parë çmimet shkencore me emrin e gjuhëtarit Eqrem Çabej, te pjesa më e rëndësishme që lidhet me albanologjinë dhe shkencat shoqërore duke lënë në mes të parealizuar misionin e tyre fillestar. Studiuesi të cilit nuk i janë botuar veprat studimore të plota, kalon në një nderim për veprat e përfunduara të të tjerëve. Në këtë ironi, dje, Akademia e Shkencave ka ngushtuar listën nga 50 studiues të publikuar në garë, me emrat e nominuar për çmimin e gjuhëtarit në fushë të shkencave shoqërore-albanologjike, bashkë me emrat nominues çmimin shkencor kombëtar vjetor “Radovicka”, që jepet për studimin më të mirë në fushën e shkencave natyrore-teknike.
“E menduam se ishim të vonuar për vlerësimin e studiuesve në gjithë shtrirjen mbarëshqiptare. Kjo vlerë ka qenë vazhdimisht në harresë”, ka thënë kreu i Akademisë së Shkencave, Myzafer Korkuti, ndërsa detyra e tij parësore, së paku sa ka mandatin duhej të lidhej me botimin e veprave të plota të Çabejt.
Çmimi shkencor për “Kërkuesi i më i suksesshëm” në shkencat albanologjike, ku janë përfshirë edhe autorë të huaj; për çmimin Shkencor “Eqrem Çabej” ka një përfshirje më të gjerë, me autorë nga Kosova e Maqedonia, diaspora dhe të huaj ku nga lista e gjatë e pak javëve më parë janë selektuar katër vepra: “Fjalëtore shqip-gërqisht gërqisht-shqip”, Dhori Qirjazi; “Zhvillime të mjeteve gramatikore të shqipes”, Ethem Likaj; “Mitet e historiografisë arbëreshe”, Matteo Mandalà; “Arbërit e Jonit”, Pëllumb Xhufi.
Të nominuara për Çmimin shkencor kombëtar vjetor “Radovicka”, që jepet për studimin më të mirë në fushën e shkencave natyrore-teknike, janë tri vepra: “Ujërat termale dhe minerale të Shqipërisë”, Alfred Frashëri, Romeo Eftimi; “Bazat dhe metoda klinike e trajtimit të dhimbjes fantomë”, Apostol Vaso; “Polimorfizmi gjenetik i sistemit HLA në popullatën shqiptare dhe roli i markuesve imunologjikë dhe imunëgjenetikë në realizimin e transplanteve dhe diagnozën e sëmundjeve autoimune”, Genc Sulçebe; “Pasuritë ujore të Shqipërisë”, Niko Pano.
Të nominuar për Çmimin shkencor kombëtar vjetor për kërkuesin e ri më të suksesshëm, në fushën e shkencave shoqërore-albanologjike, janë selektuar tri vepra: “Katërungjillëshi i dekoruar i Korçës”, Andi Rëmbeci, Sokol Çunga; “Arbërorët” (ndërmjet kishës perëndimore dhe asaj lindore gjatë shek. XI-XV), Gjon Berisha; si dhe “Antropologji e Kanunit”, Nebi Bardhoshi.
Një seksion më vetë është krijuar me të nominuar për çmimin shkencor kombëtar vjetor për kërkuesin e ri më të suksesshëm, në fushën e shkencave natyrore-teknike, ku janë përzgjedhur këto: “Integrating antimicrobial therapy with host immunity to fight drug-resistant Infections: Classical vs Adaptive treatment”, Erida Gjini; “Molecular Evolution of Pyroglutamylated RFamide peptide and Orphan G Protein Coupled Receptor”, Rigers Bakiu. Kryetari i Akademisë së Shkencave, Myzafer Korkuti, tha se vlera monetare e dy çmimeve të para është 1 milion lekë dhe për studiuesit e rinj 500 mijë lekë. Por, këto çmime vijnë në një moment për të menduar impaktin e tyre në fushat respektive, pas shqetësimit të vazhdueshëm se çfarë roli kanë akademikët, pse ka qenë e zhytur në letargjinë e dy dekadave, i konsideruar një institucion i atrofizuar gati në rrënim…Botimet gjithnjë dyshuese mbi vlerë abuzimesh me fonde publike, dhe orientime politike duke lënë në mes shumë punë që duhej ishin kryer në dekadën e parë pas rënies së komunizmit, së paku te historiografia. Pse Çabej ka mbetur në sirtar, dhe kalon në një histori kalvari, tani rëndohet duke përdorur emrin e tij për vepra të reja, pa përfunduar kolanën që ka lënë trashëgimi gjuhëtari! Emri i Çabejt nuk duhej të ndalej në këtë stacion, para nderimit të veprës së tij. V.M
Për shpalljen e të nominuarve të Çmimeve Shkencore Kombëtare Vjetore (2016), që akordohen nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë:
- Të nominuara për Çmimin shkencor kombëtar vjetor “Çabej”, që jepet për studimin më të mirë në fushën e shkencave shoqërore-albanologjike, janë këto vepra:
- “Fjalëtore shqip-gërqisht gërqisht-shqip”, Dhori Qirjazi
- “Zhvillime të mjeteve gramatikore të shqipes”, Ethem Likaj
- “Mitet e historiografisë arbëreshe”, Matteo Mandalà
- “Arbërit e Jonit”, Pëllumb Xhufi
- Të nominuara për Çmimin shkencor kombëtar vjetor “Radovicka”, që jepet për studimin më të mirë në fushën e shkencave natyrore-teknike, janë këto vepra:
- “Ujërat termale dhe minerale të Shqipërisë”, Alfred Frashëri, Romeo Eftimi
- “Bazat dhe metoda klinike e trajtimit të dhimbjes fantomë”, Apostol Vaso
- “Polimorfizmi gjenetik i sistemit HLA në popullatën shqiptare dhe roli i markuesve imunologjikë dhe imunëgjenetikë në realizimin e transplanteve dhe diagnozën e sëmundjeve autoimune”, Genc Sulçebe
- “Pasuritë ujore të Shqipërisë”, Niko Pano
III. Të nominuara për Çmimin shkencor kombëtar vjetor për kërkuesin e ri më të suksesshëm, në fushën e shkencave shoqërore-albanologjike, janë këto vepra:
- “Katërungjillëshi i dekoruar i Korçës”, Andi Rëmbeci, Sokol Çunga
- “Arbërorët” (ndërmjet kishës perëndimore dhe asaj lindore gjatë shek. XI-XV), Gjon Berisha
- “Antropologji e Kanunit”, Nebi Bardhoshi
- Të nominuara për Çmimin shkencor kombëtar vjetor për kërkuesin e ri më të suksesshëm, në fushën e shkencave natyrore-teknike, janë këto vepra:
- “Integrating antimicrobial therapy with host immunity to fight drug-resistant Infections: Classical vs Adaptive treatment”, Erida Gjini
- “Molecular Evolution of Pyroglutamylated RFamide peptide and Orphan G Protein Coupled Receptor”, Rigers Bakiu